Huntu na kaminda pa awa limpi pa tur hende

Awe, 22 di mart, ta Dia Mundial di Awa. Riba e dia akí tur kaminda na mundu nos ta pensa tokante kon importante awa ta pa nos.

Pa sòru ku na aña 2030 mundu ta un lugá mas agradabel pa biba, na aña 2015 Nashonnan Uní a formulá Agènda 2030. E agènda akí ta kontené 17 meta di sostenibilidat o sea ‘Sustainable Development Goals’. Dos di e metanan akí tin direktamente di aber ku uso sostenibel di awa. Un di e metanan ta bisa ku nos tin ku sòru pa tin awa disponibel pa tur hende i ku den futuro awa ta keda disponibel pa tur hende tambe. E otro meta ta pa protehá tur laman, tur oséano i tur loke ta biba den e lamannan i oséanonan ei. Awor i den futuro. Awe, 22 di mart, ta Dia Mundial di Awa. Riba e dia akí tur kaminda na mundu nos ta pensa tokante kon importante awa ta pa nos.

Awa ta hasi masha hopi kos pa nos. Nos ta usa awa pa bebe, pa kushiná, pa baña, pa hunga, pa piska, pa duna mata awa, pa yuda kunukero, pa kuida bestia i komo medio di transporte. Pa motibu ku awa ta asina importante, nos tin ku protehá nos kalidat di awa i si ta nesesario, mehorá esaki. Nos ta traha awa di bebe for di awa di laman, pues awa limpi ta hopi importante pa nos salú. Nos ta landa tambe den laman i nos ta kome piská. Banda di esaki nos turismo, i ku esaki nos ekonomia, pa un gran parti ta drif riba awa. Nos isla ta popular pa motibu di su bestianan i matanan spesial bou di laman. P’esei protekshon di e refnan di koral ta sumamente importante. E refnan di koral ta protehá nos tambe kontra ola haltu di laman  ku tormenta ta okashoná.

Nos awa shushi doméstiko, awa ku nos a usa den kushina, den baño, den wasmashin i den tualèt, ta kontené nitrógeno i fosfato. Esakinan ta nutriente. Nos tin ku evitá ku e awa akí ta resultá den suela, den awa bou di tera i den laman. Esaki pa motibu ku koral tin mester di un ambiente ku ta pober na nutriente. Muchu hopi nutriente den awa ta kondusí na fertilisashon eksesivo. I alga gusta esaki. E ora ei nan ta krese tapa e koral i nan ta stek esaki. Den nos awa shushi tin bakteria tambe ku por hasi nos malu. Pa e motibu akí ta importante ku nos ta rekolektá awa shushi i hasié limpi. P’esei un bon kloaka ta importante pa nos salú, pero tambe pa nos koral i pa nos ekonomia.

Nos mester kuida nos awa bon. Pa sa kon nos kalidat di awa ta, nos ta hasi investigashon pa loke ta trata kalidat di awa bou di tera i den laman. Resientemente nos a kuminsá ku konstrukshon di un ret pa midi esaki. Ku e informashon akí nos ta tuma medida pa sòru ku Boneiru ta logra e metanan mundial di sostenibilidat.