Ta ún Boneiru so tin

‘Habitantenan di Hulanda Karibense ta bai konfrontá nivel di awa haltu i inundashon pa motibu di por ehèmpel tormenta.'

Awe, 5 di yüni 2022, ta Dia Mundial di Medio Ambiente. Bou di e lema ‘Only One Earth – Un Mundu So’ e Programa di Medio Ambiente di Nashonnan Uní (UNEP) ta pidi atenshon pa e situashon krítiko ku nos mundu ta aden.

Den e último siman di luna di mei nos isla tabata sigur tres biaha den notisia relashoná ku kambio di klima. E promé tabata un komunikado pa prensa ku Entidat Públiko Boneiru a emití den kua Kolegio Ehekutivo ta anunsiá ku nan ta bai krea un ‘Mesa di Klima Boneiru’. ‘Esaki ta un plataforma kaminda ta pone tur informashon ku ta relevante pa nos isla huntu i ta analisá esakinan pa inventarisá e posibel konsekuensianan di e bahada di nivel di awa den supsuelo, e tempu mas ekstremo i e subida di nivel di laman ku nan a  pronostiká.’

E dia siguiente a sali un rapòrt alarmante di Greenpeace ku komo título ‘Future of Bonaire – Futuro di Boneiru’. Greenpeace ta referí na e último rapòrt di e ofisina sientífiko di klima di Nashonnan Uní (IPCC) kaminda tin skirbí: ‘Subida di nivel di laman ta forma un menasa eksistensial pa islanan, áreanan plat na kosta i e komunidatnan ku ta presente einan, infrastruktura i patrimonio kultural’.

Algun dia despues atrobe nos por a lesa ku minister Mark Halbers di Infrastruktura i Maneho di Awa komo kontesta riba preguntanan di Tweede Kamer tokante e Programa Nashonal di Awa 2022 – 2027 ta bisa ku normanan pa siguridat kontra awa no ta nesesario pa Hulanda Karibense. ‘Esaki ta relashoná ku e echo ku e islanan BES ta keda riba nivel di laman i no konosé pòlder ku ta keda bou di nivel di laman kaminda hopi hende ta biba, manera den e parti di Hulanda Oropeo ku  ta keda bou di nivel di laman.

Korektamente Kolegio Ehekutivo ta bisa den su komunikado pa prensa ku e menasa di kambio di klima no ta bini solamente di laman. ‘Bahada di nivel di awa den supsuela lo tin influensia riba nos agrikultura lokal. Awaseru ku ta kai ménos pero sí den un forma hopi mas fuerte lo sòru pa molèster di awa i debí na awa di laman ku ta bira mas kayente, Boneiru lo keda afektá mas tantu biaha pa tormenta. Awa i laman ku ta bira mas kayente ta forma un menasa pa nos refnan di koral i ku esei pa e pilá ekonómiko mas importante di nos isla tambe, esta turismo’.

Greenpeace ta sita un rapòrt resien di KNMI den kua tin pará ku ‘Habitantenan di Hulanda Karibense ta bai konfrontá nivel di awa haltu i inundashon pa motibu di por ehèmpel tormenta. Partinan di Boneiru lo bira inhabitabel. Banda di esei eroshon di e kostanan i bichnan ku pokopoko laman ta bai guli, tambe lo tin hopi influensia riba turismo. E siguiente generashon di habitante di e islanan kon ku bai bin lo haña nan mes den un paisahe kompletamente otro’.