Huntu pa un Boneiru mas bèrdè: rekuperashon di nos mondinan

21 di mart 2024, nos ta para ketu na e 'Dia internashonal di mondi’

Un gran parti di Boneiru tin mondi. E mondinan na nos isla ta hopi importante. Nan ta sòru pa tera no laba bai, nan ta tene e awa bou di tera na nivel i nan ta sòru pa mas freskura. Tin tambe mata i bestia spesial ku ta biba den nos mondinan. Banda di esaki mondi ta ofresé nos un sitio pa trankilidat i rekreashon. Sufisiente motibu pa para ketu awe, 21 di mart 2024, na e ‘Dia internashonal di mondi’.

Dikon mondi ta importante pa nos? Mata i palu ta tene tera ku nan raisnan i di e manera ei nan ta prevení eroshon. Nan ta sòru pa tera no laba bai i nan ta yuda pa hala awa di yobida den tera i asina nan ta tene e awa bou di tera na nivel. Mondi tin un influensia positivo riba nos klima tambe. Bou di palu ta algun grado mas fresku ku den pleno solo. I mata i palu ta apsorbé CO2 (dióksido di karbon) i esei ta importante den e lucha kontra kambio di klima. Mas aleu naturalmente mondi ta importante pa nos bienestar.

Den un gran parti di nos mondinan seku nos ta mira yatu, kadushi i kadush’i pushi. Raton djanochi ta polinisá nan i e frutanan di kadushi i yatu ta hopi importante pa para, lagadishi i yuwana. Den e parti wèst di nos isla kaminda tin hopi seru nos ta mira mas mata i palu di tres te kuater meter haltu. Si bo wak bon, bo ta mira ku kasi tur kaminda tin e mesun tipo di palu i mata. Mas òf ménos 10 tipo. Esunnan di mas konosí ta pal’i kuida, wabi, pal’i Boneiru i brasia. Miéntras ku nos isla konosé desénas di tipo diferente di palu.

 

E echo ku nos naturalesa awor akí ta den tantu mal estado, tin hopi di haber ku nos propio komportashon. Te ainda nos ta laga kabritu i buriku kana libremente rònt. Banda di esei muchu fásilmente nos ta kap kadushi, palu i mata basha ‘bou. Urbanisashon ta pusha naturalesa un banda. Ku un katapila den algun minüt nos ta skùif kadushi i palu ku tin biaha tin sentenáres di aña bieu benta abou na suela. ‘Limpiesa’ nos ta yama esei. I esaki miéntras sierto tiponan di palu raro i tur palu i kadushi ku ta mas diki ku 20,5 sèntimeter ta protehá pa lei.

Ku proyektonan pa planta palu di nobo, nos ta purba kombatí e spiral ku ta bayendo abou akí. Durante e último añanan riba enkargo di entidat públiko Boneiru nos a planta desénas di míles di palu nobo. Reino ta kontribuí ku finansiamentu. Pa reforestashon tin mas ku 50 diferente tipo di palu endémiko disponibel. Na momentu ku e palunan ku nos a planta akí saka fruta, para i otro bestianan ta yuda plama e simianan mas aleu.

Nos tur por yuda dor di kuida e kadushinan i palunan ku nos tin. Na momentu ku nos mes planta palu ta mihó pa planta palu ku ta krese akí di forma natural. Hopi biaha e palunan akí ta soportá kalor mas mihó ku palu for di otro pais.