Deskubrí e bunitesa skondí di naturalesa di Boneiru: Protehá nos espesienan úniko!

Dia 3 di mart 2024, ta World Wildlife Day – Dia Mundial di Bida Silvestre!

[Translate to Papiamento:]

[Translate to Papiamento:]

Nos isla konosé sentenáres di espesie di mata i bestia, tantu riba tera komo den laman. Segun Dutch Caribbean Species Register ta trata di no ménos ku 2667 espesie. Dikon esaki ta di importansia? Naturalmente pasobra 3 di mart 2024, ta World Wildlife Day – Dia Mundial di Bida Silvestre!   

Kiko nos sa di tur e espesienan akí? Nos no sa muchu hopi di nan. Te ainda regularmente sientífikonan ta topa ku espesienan nobo na nos isla. Esaki ta proba ku e konosementu no ta asina grandi ainda. Tòg e matanan i bestianan rònt di nos ta di gran importansia pa nos. Djis pensa esaki: nos ta un isla turístiko i sin koral i piská den laman nos lo no ta un paraiso di buseo mas. Òf nos ta e isla di flamingo tòg? Kada biaha mas i mas amante di para ta deskubrí Boneiru komo paraiso di para. I tambe nos ta usa kadushi pa trama ròm i likor kuné! Naturalesa ta hopi importante pues pa nos ekonomia. Nos ta biba di naturalesa.

Entre tur e sentenáres di espesienan ei tin mata òf bestia ku nos tur konosé sí. Espesienan ku pa nos heful den un forma hopi enfátiko ta konektá ku Boneiru. Esakinan por ta espesienan raro òf espesienan menasá, òf espesienan ku ta haña solamente na nos isla i ningun otro kaminda na mundu. Sierto bestia i mata ta importante pa nos kultura òf pa turismo. E diferente matanan i bestianan akí nos ta yama espesienan emblemátiko. Espesienan emblemátiko ta bestia òf mata spesial ku ta yuda nos haña atenshon pa konservashon di naturalesa. Hopi biaha nan tin fama  òf nan ta hopi bunita, di manera ku hende ke protehá nan.

Promé laga nos wak algun espesie emblemátiko di riba tera. Nos flamingo i nos lora ta kompetí pa e título di para mas famá di Boneiru. Ta haña prikichi na e otro islanan tambe, pero esun di Boneiru ta realmente úniko. I kiko Boneiru lo ta sin su kadushi, yatu i bushi? Típiko pa nos isla ta tambe wayaká, palu di brazia i kibrahacha. Desde algun aña nos sa ku nos kabana, e palma boneriano, ta berdaderamente úniko. Pa loke ta trata rèptil, naturalmente yuana i lagadishi ta sumamente boneriano. I tambe nos no mester lubidá e úniko mamíferonan endémiko: raton djanochi.

Den laman ‘frogfish’ (zumbifes), kabai di awa, turtuga, dòlfein, chuchu i tribon ta hopi popular serka hende ku ta snòrkel i sambuyá. Un espesie ku lo por ekstinguí si nos no tene kuidou ta nos karkó.

Algun di tur nos espesienan di mata i bestia ta protehá. No di parti di STINAPA, manera sierto hende ta pensa, pero di parti di tratadonan internashonal i di parti di nos propio Kolegio Ehekutivo. Ta trata di mas ku 60 espesie. I den futuro esaki por bira mas. Pasobra nos naturalesa ta pasando den tempunan hopi difísil, pero tin ora tòg nos ta topa ku bestia i mata nobo. Por ehèmpel palu úniko i insekto nobo.