Geachte aanwezigen, dames en heren,
Vandaag herdenken wij degenen die voor uw en mijn vrijheid hebben gestreden en daarvoor de hoogste prijs hebben betaald: hun leven. We gedenken en eren ze als helden, maar laten we vooral niet vergeten: het waren vaak heel gewone mannen en vrouwen, soms nog jongens en meisjes. Zoals bijvoorbeeld je buurman of buurvrouw, de onderwijzeres van je kinderen. Het waren gewone mensen, net als u en ik, die heldendaden verrichten. Of slachtoffer werden van een verschrikkelijk regime dat van gewone mensen, zoals u en ik, moordenaars maakte.
Niet eerder in de naoorlogse tijd zijn wij het afgelopen jaar zo indringend geconfronteerd met wat vrijheid betekent. Of wat preciezer gezegd: wat het betekent als je van bovenaf - door de minister of de gezaghebber - wordt beperkt in die vrijheid. De strijd tegen het coronavirus is door sommigen wel eens vergeleken met het voeren van oorlog tegen een onzichtbare vijand. De pandemie is geen oorlog, maar vergt wel strijd. Van ons allemaal. Om te winnen en levens te redden van ouderen en kwetsbaren hoeven we niet eens heldendaden te verrichten.
Toch heb ik de afgelopen maanden om mij heen mensen horen klagen over de gesloten winkels, het samenscholingsverbod en andere voorzorgsmaatregelen. Dat zegt veel over onszelf. We zijn vrijheid een vanzelfsprekendheid gaan vinden. En als we iets van die vrijheid tijdelijk moeten opgeven - in geen duizend jaar te vergelijken met een oorlogssituatie - vinden wij onszelf slachtoffer. Dat is de spiegel die Covid-19 ons voorhoudt.
Het zal niet zo heel lang meer duren of we kunnen, dankzij het vaccin, weer van onze volle vrijheid genieten. Als we niet uitkijken, vinden we dat binnen de kortste keren weer een vanzelfsprekendheid. En hebben we dus niets geleerd van al die gewone mensen die tijdens de oorlog hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid. Daarom zeg ik: we doen er goed aan vaker stil te staan bij onze vrijheid, niet alleen op 4 mei. En laten we ook wat vaker stilstaan bij mensen elders in de wereld die in een land leven waar een echte oorlog heerst.
Want ook onze vrijheid is niet komen aanwaaien.
