Het Bestuurscollege is inmiddels veertien maanden actief en heeft dus een volledig bestuurlijk jaar achter de rug. Daarom is het een goed moment om te reflecteren op het bewogen afgelopen jaar. In een open gesprek met de drie gedeputeerden kijken we terug en vooruit. 2024, hoe was het? Wat kon er beter? En wat kunnen we verwachten in 2025?
2024 was het jaar van plannen maken en financiële ruimte creëren. Een uitdagend jaar waarbij als eerste de begroting aangepakt diende te worden. Er was niet alleen een groot financieel tekort dat weggewerkt moest worden maar er moest ook financiële ruimte gecreëerd worden voor een structurele aanpak van het Bestuursprogramma 'Het verschil – rechtvaardig en duurzaam, oktober 2023 – maart 2027'. Denk hierbij aan het maken van investeringsruimte voor belangrijke projecten waaronder het versterken van de uitvoeringskracht van het OLB, het verbeteren van de dienstverlening aan de burger en noodzakelijke investeringen in infrastructuur en waterhuishouding. Maar denk ook aan het structureel investeren in duurzame economische ontwikkeling, remigratie en diaspora, afvalbeheer en -verwerking of in een juridisch bureau waar bewoners terecht kunnen voor juridische ondersteuning. Daarbij was er ook de spoed aanpassing aan de verordening Toeristenbelasting om onder andere eilandskinderen en herhaalbezoekers enigszins te ontzien.
Daarnaast is er ook een aanvraag ingediend voor additionele financiering van enkele belangrijke projecten via de Regiodeal. Hierbij zijn concrete projecten gedefinieerd die bijdragen aan onze verdere economische ontwikkeling, verlaging van de kosten van levensonderhoud en verbetering van de bereikbaarheid en sociale verbondenheid. Bonaire heeft via de Regiodeal 15 miljoen euro aangevraagd voor realisatie van een multifunctioneel centrum voor cultureel-maatschappelijke evenementen en voor economische doorontwikkeling. Onder de aanvraag vallen ook projecten voor het structureel oplossen van de overslag van containers en vracht in de binnenstad; verminderen van de kosten van levensonderhoud door het plaatsen van zonnepanelen op onze basisscholen; verbetering van de bereikbaarheid van scholen en het inrichten van betaalbaar en betrouwbaar openbaar vervoer.
Belangrijke stappen die in 2024 zijn gemaakt betreffen onder meer, exclusiviteit bereiken bij de potentiële aankoop van Landgoed Mentor: een belangrijke aanwinst voor het kunnen realiseren van betaalbare huisvesting en de opwaardering van waterhuishouding voor de omgeving Antriol en Nort di Salina. Een andere belangrijke mijlpaal was het door de Eilandsraad aangewezen exploitatiegebieden Rincon Pariba en Dawari als eerste gebiedsontwikkeling binnen het Project Bibienda Pagabel. Binnen dit project gaan we in samenwerking met, en mede gefinancierd door, het ministerie van Binnenlandse Zaken circa 189 woningen realiseren waarvan ruim tweederde in het betaalbare segment. Nog een ander belangrijk moment in 2024 was de start van de organische verkaveling op Dawari. Een gebied dat natuurinclusief wordt ontwikkeld. De start van de bouw van de eerste woningen staat gepland in 2025. Hierbij vormt het binnengehaalde fonds van USD 6,1 miljoen van de Erfgoeddeal en het Volkshuisvestingsfonds een goede basis voor de aanpak en restauratie van ons erfgoed en onze bestaande woningvoorraad.
Mede vanwege de nijpende situatie van niet toereikende afwatering, zijn er binnen de gelimiteerde investeringsruimte voor infrastructuur in 2024, drie gebieden geprioriteerd voor de nodige verlichting. Zo zijn de opdrachten vergeven voor het herstellen van de afwatering en verharden van de wegen in de omgevingen van Kaya Tre en Tanki Matrimonio te Nikiboko en Kaya Apelsina te Rincon. Tevens heeft de Europese Commissie in december 2024 een bedrag van 4,6 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het verbeteren en uitbreiden van afvalwater faciliteiten voor Bonaire. In 2024 zijn er 382 bouwvergunningen afgegeven met een totale bouwwaarde van USD 138,8 miljoen dollar.
Met de uitbetaling van de laatste tranche van de financiering van de Europese Commissie (€ 1.44 miljoen) kan verdere uitvoering van het Jeugdbeleid vorm krijgen voor jeugdhulpaanbod, bevordering van jeugdwelbevinden en realisatie van sport- en cultuurvoorzieningen. Het vaststellen van vernieuwde Jeugdbeleid ‘Hoben Talentoso’ was belangrijk voor onze ambitie om ons beleid te richten op integrale preventie. “Investeren in onze jeugd is investeren in onze maatschappij en de toekomst”, aldus gedeputeerde den Heyer. Het Bestuurscollege is erg blij met de kwijtschelding van de FINEB-studieschulden. Per 1 januari 2025 zijn alle openstaande FINEB-studieschulden kwijtgescholden. Dit besluit is genomen door de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) op verzoek van het Bestuurscollege. Het is een belangrijke stap in de lastenverlichting van een doelgroep met problematieke schulden.
Terugblikkend op 2024 zien we ook prachtige sociaal culturele activiteiten als ‘Dia di Boneiru’ en ‘Dia di Rincon’. Evenementen waar Bonaire trots op mag zijn! Het Papiaments is in 2024 als officiële taal erkend onder het Europees Handvest en geniet hierdoor internationale bescherming voor diens voortbestaan. Met de campagne ‘Boneiru nos Deber i nos Orguyo’ is er een eerste stap gezet in de bewustwordingscampagne dat het schoonhouden van ons eiland een gedeelde verantwoordelijkheid is. Met het structureel opnemen van middelen voor 'Tene Boneiru Limpi’ in de meerjaren begroting, zal de komende jaren verder worden ingezet op de bewustwording dat het schoonhouden van ons eiland een gezamenlijk aanpak vergt. Tegelijk hebben we met de Malekon kunnen zien hoe belangrijk een mooie en goed onderhouden buitenruimte voor onze mensen is. “Ik word er blij van om te zien hoe intensief de Malekon nu wordt gebruikt. Dit bevestigt het belang van goed ingerichte en schone openbare ruimte op Bonaire,” aldus gedeputeerde Cicilia.
De aanpak van dit Bestuurscollege richt zich op een transparante benadering van beleidsformulering. Het vroegtijdig betrekken van de Eilandsraad bij beleidsvorming was zeker een nieuwe werkwijze. “We hebben wel het gevoel dat deze aanpak omarmd is. Al in een vroeg stadium samen nadenken over de verdere invulling van beleidsmaatregelen is iets wat we zeker willen blijven doen”, aldus gedeputeerde Abraham. Desondanks heeft dit Bestuurscollege zich niet altijd populair gemaakt. Zo is de handhaving geprofessionaliseerd en intensiever te werk gegaan. Gedeputeerde Abraham: “Het houden van toezicht en het actief handhaven op het eiland heeft het nodige teweeggebracht. Zo zien we al betere navolging van de wetgeving in de bouw. Maar ook zien we dat het handhaven van regels voor de korte termijn verhuur in woongebieden zijn vruchten afwerpt. Het verbetert de kwaliteit van ons toeristisch product en zijn er meer woningen beschikbaar gekomen voor de lange termijn verhuur.”
Onze belangrijkste ambities voor 2025 zijn: het verbeteren van de dienstverlening aan onze burgers, het verder stimuleren van lokale voedselproductie, armoedebestrijding door meer grip te krijgen op de prijsontwikkeling en betaalbaarheid in het algemeen, zorgen voor brandstofzekerheid, het betrekken van burgers bij de verdere economische ontwikkeling, verdere stappen naar duurzame energie, het aanpakken van wijken en gebieden met de grootste afwateringsproblematiek, het verbeteren van het wegennet als het gaat om de belangrijkste verkeersaders, het starten met de bouw van betaalbare woningen middels gebiedsontwikkeling, het ontwikkelen van een structuurvisie voor Bonaire, het verbeteren van de verbinding tussen Rincon en Playa, het verbeteren van de bereikbaarheid van onze scholen, het maken van belangrijke stappen als het gaat om de organisatie, financiering en implementatie van Openbaar Vervoer en verschonen van de openbare ruimte. Daarnaast gaan we ons blijvend inzetten op het verbeteren van het korte- en (middel)lange termijn afvalbeheer en de verwerking van dat afval op Bonaire.
Grote uitdaging blijft het versterken van onze uitvoeringskracht. Het Bestuurscollege zet hierop in door een zeer gerichte verwerving van de juiste mensen voor de juiste posities en het inrichten van teams met de noodzakelijke expertise zodat de doelstellingen volgens planning kunnen worden uitgevoerd. “Alle hulp hierbij is van harte welkom. Professionals die willen bijdragen aan de verdere ontwikkeling van Bonaire, voornamelijk ook onze lokale young professionals, worden opgeroepen te solliciteren op de vacatures. Streven is het duurzaam versterken van ons ambtelijk apparaat,” aldus gedeputeerde Abraham.
Waar de bevolking van Bonaire zeker op kan rekenen is dat dit Bestuurscollege zich hard blijft inzetten voor het opkomen voor de belangen van Bonaire, het verbeteren van de dienstverlening aan de burger en het realiseren van onze gezamenlijke ambities. De participatie en ondersteuning van onze burgers is hierin essentieel.
