Kolegio Ehekutivo ta reflekshoná riba 2024 i ta wak padilanti

2024 tabata e aña di traha plan i krea espasio finansiero.

Entretantu Kolegio Ehekutivo ta 14 luna aktivo i pues tin un aña gubernamental kompleto tras di lomba. Pa e motibu akí esaki ta un bon momentu pa reflekshoná riba e aña ku a transkurí, den kua hopi kos a pasa. Den un kòmbersashon habrí ku e tres diputadonan nos ta wak bèk i nos ta wak padilanti. 2024, kon esaki tabata? Kiko tabata por mihó? I kiko nos por verwagt den 2025?

2024 tabata e aña di traha plan i krea espasio finansiero. Un aña ku hopi reto kaminda na promé lugá mester a atendé ku e presupuesto. No solamente tabatin un défisit finansiero grandi ku nos mester a eliminá, pero nos mester a krea espasio finansiero tambe pa un aserkamente struktural di e Programa di Gobernashon ‘E diferensia – hustu i duradero, òktober 2023 – mart 2027’. Pensa akí riba trahamentu di espasio di invershon pa proyektonan importante, entre otro fortifikashon di e forsa di ehekushon di Entidat Públiko Boneiru, mehorashon di servisio na nos suidadanonan i e invershonnan nesesario den infrastruktura i maneho di awa. Pero pensa tambe riba invershon struktural den desaroyo ekonómiko sostenibel, remigrashon i diáspora, maneho i prosesamentu di shushi i den un ofisina hurídiko kaminda habitantenan por akudí pa sosten hurídiko. Tabatin tambe e adaptashon urgente di e Impuesto di Turista pa entre otro por a duna un tiki alivio na yunan di nos isla i na bishitantenan ku ta regresá nos isla hopi biaha.

Banda di esaki nos a hasi un petishon tambe pa finansiamentu adishonal di algun proyekto importante via un Regiodeal. Akí a definí proyektonan konkreto ku ta kontribuí na nos desaroyo ekonómiko mas aleu, redukshon di kosto di bida i mehorashon di aksesibilidat i konekshon sosial. Via un Regiodeal Boneiru a hasi petishon pa 15 mion euro pa realisashon di un sentro multifunshonal pa eventonan sosial kultural i pa desaroyo ekonómiko. Bou di e petishon ta kai tambe proyektonan pa solushon struktural di transbordo di kònteiner i karga den sentro di siudat; redukshon di kosto di bida pa medio di instalashon di panel di solo na nos skolnan básiko; mehorashon di aksesibilidat di nos skolnan i realisashon di transporte públiko pagabel i konfiabel.

Pasonan importante ku a pone den aña 2024 ta entre otro, logra eksklusividat den kaso di kompra potensial di Plantashi Mentor: un atkisishon importante pa por realisá bibienda pagabel i mehorashon di maneho di awa pa e área di Antriol i Nort’i Saliña. Un otro logro importante tabata e áreanan di eksplotashon Rincon Pariba i Dawari ku Konseho Insular a indiká komo e promé desaroyo di área dentro di e Proyekto di Bibienda Pagabel. Den e proyekto akí, den kolaborashon ku, i ko-finansiá di parti di ministerio di Asuntunan Interno, nos ta bai realisá 189 bibienda di kua mas ku dos tersera parti ta den e segmento pagabel. Un otro momentu importante den aña 2024 tabata inisio di e parselashon orgániko na Dawari. Un área ku nan ta desaroyá den forma naturalesa-inklusivo. Komienso di konstrukshon di e promé bibiendanan ta planiá pa aña 2025. Akí e fondo atkerí di USD 6,1 mion di e ‘Erfgoeddeal’ i di e Fondo di Bibienda Popular ta forma un bon base pa e aserkamentu i restorashon di nos patrimonio i nos stòk eksistente di bibienda.

Tambe debí na e situashon agudo di desagwe inadekuá, dentro di e espasio limitá di invershon pa infrastruktura den aña 2024, a prioritá tres área pa e iluminashon nesesario. A duna enkargo pa reparashon di desagwe i pone asfalt òf klenku den bisindario di Kaya Tre i Tanki Matrimonio na Nikiboko i Kaya Apelsina na Rincon. Alabes Komishon Oropeo den luna di desèmber 2024 a pone un suma di 4,6 mion euro disponibel pa mehorashon i ampliashon di fasilidatnan di awa shushi na Boneiru. Na aña 2024 a duna 382 pèrmit di konstrukshon ku un balor total di konstrukshon di USD 138,8 mion dòler.

Ku pago di e último transh di e finansiamentu di Komishon Oropeo (€ 1.44 mion) ehekushon mas aleu di e Maneho di Hubentut por haña forma pa dunamentu di kuido na hóben, promoshon di bienestar hubenil i realisashon di fasilidatnan pa deporte i kultura. Aprobashon di e maneho renobá pa hubentut ‘Hóben Talentoso’ tabata importante pa nos ambishon pa pone enfoke di nos maneho riba prevenshon integral. ‘Invertí den nos hóbennan, ta igual ku invertí den nos komunidat i den futuro’, segun diputado Den Heyer. Kolegio Ehekutivo ta hopi kontentu ku eksonerashon di e debenan di estudio di FINEB. Entrante 1 di yanüari 2025 a eksonerá tur debe di estudio di FINEB ku tabata pendiente ainda. E minister di Enseñansa, Kultura i Siensia (OCW) a tuma e desishon akí riba petishon di Kolegio Ehekutivo. Esaki ta un paso importante den alivio di peso finansiero pa un grupo di enfoke ku debe problemátiko.

Tirando un bista bèk riba aña 2024, nos ta mira tambe bunita aktividatnan sosial kultural manera Dia di Boneiru i Dia di Rincon. Eventonan ku Boneiru por ta orguyoso di nan! Na aña 2024 papiamentu a haña rekonosimentu komo idioma ofisial bou di Manifesto Oropeo i pa e motibu akí nos idioma ta gosa di protekshon internashonal pa por sigui eksistí. Ku e kampaña ‘Boneiru nos Deber i nos Orguyo’ a pone un promé paso den e kampaña di konsientisashon ku limpiesa di nos isla ta un responsabilidat kompartí. Inkluyendo medionan pa ‘Tene Boneiru Limpi’ den un forma struktural den e presupuesto di mas aña, durante e próksimo añanan lo sigui enfoká riba e konsientisashon ku limpiesa di nos isla ta eksigí un aserkamentu konhunto. Na mes momentu, ku Malekon nos por a mira kon importante un espasio pafó bunita i bon mantené ta pa nos hendenan. ‘Mi ta bira kontentu di mira kon intensivamente hendenan ta hasi uso di Malekon awor. Esaki ta konfirmá importansia di un espasio públiko bon strukturá i limpi na Boneiru’, segun diputado Cicilia.

Aserkamentu di e Kolegio Ehekutivo akí ta enfoká riba un atendementu transparente ku formulashon di maneho. Enbolbimentu den un fase tempran di Konseho Insular pa loke ta trata formashon di maneho, sigur tabata un sistema nobo di traha. ‘Nos tin e sintimentu sí ku nan a brasa e tipo di aserkamentu akí. Pensa konhuntamente den un fase tempran tokante dunamentu di kontenido mas aleu na medidanan di maneho, ta algu ku sigur nos ke sigui hasi’, segun diputado Abraham. No opstante esaki e Kolegio Ehekutivo akí no semper a hasi su mes popular. Mantenshon di lei a keda profeshonalisá i nan a bai traha den un forma mas intensivo. Diputado Abraham: ‘Supervishon i mantenshon di lei den un forma aktivo na nos isla tabatin e konsekuensianan nesesario. Ya kaba nos ta mira un mihó kumplimentu ku lei den konstrukshon. Pero nos ta mira tambe ku mantenshon di regla pa loke ta trata hürmentu di kas pa término kòrtiku den áreanan residensial ta duna fruta. Esaki ta mehorá kalidat di nos produkto turístiko i a bini mas bibienda disponibel pa hürmentu pa término largu.’

Nos ambishonnan mas importante pa aña 2025 ta: mehorashon di servisio na nos siudadanonan, stimulashon mas aleu di produkshon lokal di kuminda, kombatimentu di pobresa pa medio di haña mas kontròl riba desaroyo di preis i pagabilidat en general, preokupashon pa loke ta trata siguridat di kombustibel, enbolbimentu di nos suidadanonan ku desaroyo ekonómiko mas aleu, pasonan mas aleu pa yega na energia sostenibel, atendé ku e barionan i áreanan ku e problemanan mas grandi di desagwe, mehorashon di nos ret di kaminda ora ta trata di e kamindanan ku mas tantu tráfiko, kuminsá ku konstrukshon di bibienda pagabel pa medio di desaroyo di área, desaroyo di un dokumentu stratégiko di maneho – un asina yamá ‘structuurvisie’ – pa Boneiru, mehorashon di e konekshon entre Rincon i Playa, mehorashon di aksesibilidat di nos skolnan, pone pasonan importante ora ta trata di organisashon, finansiamentu i implementashon di Transporte Públiko i limpiesa di espasio públiko. Banda di esaki den un forma kontinuo nos ta bai enfoká riba mehorashon di maneho di shushi riba término kòrtiku, mediano i largu i prosesamentu di e shushi akí na Boneiru.

Fortifikashon di nos forsa di ehekushon ta keda un desafio grandi. Kolegio Ehekutivo ta boga pa realisashon di esaki pa medio di reklutashon hopi dirigí di e personanan korekto pa e posishonnan korekto i pa medio di hinka timnan den otro ku e ekspertisio nesesario, di manera ku por ehekutá e metanan segun planifikashon. ‘Tur yudansa ku esaki ta kordialmente bon biní. Nos ta hasi un yamada na profeshonalnan ku ke kontribuí na Boneiru su desaroyo mas aleu, prinsipalmente nos ‘young professionals’ lokal tambe, pa solisitá riba nos vakaturanan. Nos aspirashon ta pa yega na fortifikashon duradero di nos aparato públiko’, segun diputado Abraham.

Loke habitantenan di Boneiru por konta riba dje sigur, ta ku e Kolegio Ehekutivo akí ta sigui komprometé su mes tur ku tin pa sali na vangwardia di Boneiru su interesnan, mehorashon di servisio na nos siudadanonan i realisashon di nos ambishonnan konhunto. Partisipashon i sosten di nos siudadanonan ta esensial den esaki.